نویسنده در این مقاله در حالیکه به بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در ایران می‌پردازد، به نحوه برخورد جامعه با مفاهیم فردیت و احترام به تمایزات شخصی اشاره می‌کند. برای این منظور، او از تجربه‌ای ساده در دانشکده‌اش استفاده می‌کند، جایی که یک دستگاه وندینگ ماشین (دستگاه خودپرداز) در معرض دید دانشجویان قرار گرفته است. این دستگاه که می‌تواند در نگاه اول صرفاً به عنوان یک وسیله برای فروش کالاهای مصرفی به نظر برسد، در واقع به ابزاری تبدیل می‌شود که به طور ناخودآگاه تغییرات و تحولات اجتماعی در حوزه‌های فردی و جمعی را نمایان می‌سازد.
از همان روزهای اولیه نصب این دستگاه، واکنش‌های مختلف دانشجویان به آن آغاز می‌شود. در ابتدا، دانشجویان گروهی و با هیجان در مقابل دستگاه توقف کرده و کالای مورد نظر خود را خریداری می‌کنند. این رفتار جمعی، تا حدی نشان‌دهنده علاقه به تجربه جدید و جلب توجه از دیگران است، اما به تدریج و در گذر زمان، دانشجویان تمایل پیدا می‌کنند که به تنهایی از این دستگاه استفاده کنند. این تغییر در رفتار نه تنها نشان‌دهنده علاقه به حفظ حریم شخصی است، بلکه از یک تمایل به استقلال و فردیت نیز حکایت دارد. این تحول در رفتارها، به وضوح نشان می‌دهد که فردیت و استقلال افراد در فضای عمومی، حتی در محیط‌های آموزشی و دانشگاهی، اهمیت پیدا کرده است و افراد در پی تجربه‌ای هستند که اجازه دهد در آن هویت و سلیقه شخصی‌شان بدون فشارهای اجتماعی یا نظارت‌های مستقیم دیگران بازتاب یابد.
من همواره در نوشته‌هایم به اهمیت فردیت (individuality) پرداخته‌ام و گمان می‌کنم جامعه ایرانی، و به طور خاص نسل جدید، آنچه در این روزها خواستار آن است احترام دیدن نسبت به فردیت‌اش است.فردیت را در مقابل توده(mass) قرار می‌دهم. توده‌ای که هویتی سراسر یکدست و یک‌ریخت دارد، توده‌ای که همه‌وقت به نوک مثلث می‌نگرد و منتظر فرمان نوک مثلث می‌ماند و از خود استقلال و انتخابی ندارد. توده‌ای که «همنوایی» و تشابه‌پذیری(و نه تفاوت‌پذیری) مهم‌ترین هدفش در زندگی است.
در این راستا، وندینگ‌ماشین به یک نماد ساده اما کارآمد از احترام به فردیت تبدیل می‌شود. برخلاف سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های سنتی که در آن‌ها افراد باید تحت نظارت فروشندگان و به‌صورت گروهی خرید کنند، دستگاه وندینگ‌ماشین به هر فرد این امکان را می‌دهد که به تنهایی و بر اساس سلیقه و نیاز خود انتخاب کند. در این فرایند، هیچ‌گونه نظارت خارجی وجود ندارد و فرد بدون اینکه احساس کند مورد قضاوت یا بررسی قرار گرفته است، می‌تواند انتخاب‌های مختلفی انجام دهد. این آزادی انتخاب و حفظ حریم شخصی به افراد حس احترام به فردیت‌شان را القا می‌کند و به آن‌ها این احساس را می‌دهد که در یک جامعه مدرن و پیشرفته زندگی می‌کنند که در آن هویت‌های شخصی‌شان به رسمیت شناخته می‌شود.
در حالی که بازار به‌طور فزاینده‌ای تلاش می‌کند تا فردیت‌ها را به رسمیت بشناسد، سیاست رسمی در ایران به‌طور سنتی در تلاش است تا به نوعی وحدت و یکپارچگی در جامعه ایجاد کند. این موضوع به ویژه در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی مشاهده می‌شود، جایی که سیاست‌های عمومی به طور عمده بر توده‌سازی و ایجاد هویت‌های جمعی تأکید دارند. برای نمونه، در حوزه‌هایی مانند پوشش، رفتارهای اجتماعی و حتی سبک زندگی، تلاش‌هایی برای همسان‌سازی و حذف تمایزات فردی صورت می‌گیرد. این تفاوت آشکار بین بازار و سیاست‌های رسمی در ایران نشان‌دهنده این است که در حالی که بازار در حال تکامل و درک فردیت‌های مختلف است، سیاست‌های عمومی همچنان به دنبال محو تمایزات و ایجاد یک هویت جمعی و یکپارچه هستند. این تناقض می‌تواند به مشکلاتی در تعاملات اجتماعی و فرهنگی منجر شود و باعث ایجاد تنش‌های جدید در جامعه شود.
در دهه‌های اخیر، با گسترش فناوری و اینترنت، بازار توانسته است به روش‌های جدیدی برای شناخت و احترام به فردیت‌های مردم دست یابد. خریدهای آنلاین و تبلیغات شخصی‌سازی‌شده از جمله نمونه‌هایی هستند که به وضوح نشان می‌دهند که بازار به دقت ویژگی‌های فردی مشتریان را شناسایی کرده و سعی دارد بر اساس این ویژگی‌ها، پیشنهادات متناسب و شخصی‌شده‌ای ارائه دهد. این روند باعث شده است که افراد احساس کنند که هویت‌شان دیده می‌شود و به آن‌ها احترام گذاشته می‌شود. در واقع، این تحولات نه تنها در بازار خرید و فروش بلکه در عرصه‌های مختلف زندگی روزمره نیز تأثیرات قابل توجهی گذاشته‌اند و باعث شده‌اند که فردیت به عنوان یک اصل اساسی در زندگی اجتماعی ایرانیان برجسته‌تر شود.
یکی از دلایل افزایش توجه به فردیت در جوامع مختلف، به ویژه در ایران، پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه‌های تکنولوژی و هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار نوین، توانسته است به طرز مؤثری تمایزات فردی را شناسایی کرده و بر اساس آن‌ها خدمات و پیشنهادات دقیق‌تری به افراد ارائه دهد. این موضوع باعث شده است که افراد احساس کنند که نه تنها در دنیای آنلاین، بلکه در دنیای واقعی نیز توانایی داشتن یک هویت منحصر به فرد و خاص را دارند. این روند، در کنار تغییرات اجتماعی و فرهنگی، نقش مهمی در تحول روابط فردی و اجتماعی در ایران ایفا می‌کند و به تدریج افراد را به پذیرش و احترام به فردیت‌های خود و دیگران سوق می‌دهد.
این روزها هواداران هوش مصنوعی به سرعت در حال افزایش‌اند و من بسیار کنجکاوم تا دلایل چنین اشتیاقی را از منظر اجتماعی بدانم. علاوه بر همه دلایل ممکن، حداقل یک دلیل؛ دیدن فردیت افراد توسط هوش مصنوعی است. در این مدت کوتاه، هوش مصنوعی نشان داده است که تمایز افراد را می‌بیند و بر اساس شناخت چنین تمایزی درباره افراد نظر می‌دهد. انتظار می‌رود که طی یکی دو سال آینده، هوش مصنوعی تبدیل به مهم‌ترین دوست و همنشین ایرانیان شود به این دلیل ساده که دارد تلاش می‌کند هویت انفرادی، خاص و شخصی افراد را کشف کند و بر آن اساس نظر بدهد. هوش مصنوعی مانند آن نانوا تمایز آدم‌ها را می‌بیند و نشان داده که به آن احترام می‌گذارد.
در نهایت، می‌توان گفت که وندینگ‌ماشین نه تنها به عنوان یک ابزار ساده برای خرید کالاها و خدمات، بلکه به عنوان یک نماد فرهنگی و اجتماعی از تحولات عمیق‌تر در جامعه ایران شناخته می‌شود. این دستگاه نمایانگر تغییراتی است که در نحوه تعامل افراد با یکدیگر و با سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی در حال وقوع است. این تغییرات نه تنها به فردیت و احترام به آن اشاره دارند، بلکه به نحوه تعامل مردم با فضای عمومی و خصوصی، بازار و سیاست، و تکنولوژی و جامعه نیز تأثیر گذاشته‌اند. اگر سیاست‌های عمومی ایران نیز بتوانند به این تحولات اجتماعی توجه کنند و احترام به فردیت‌ها را در دستور کار خود قرار دهند، شاید بتوان امید داشت که جامعه‌ای آزادتر، دموکراتیک‌تر و با احترام بیشتر به حقوق فردی در آینده شکل گیرد.